Ο Σκοπός της Νοσηλευτικής Εκπαίδευσης στη Διαπολιτισμική Εκπαίδευση

Σκοπός της Νοσηλευτικής Εκπαίδευσης θα πρέπει να είναι η κατάλληλη προετοιμασία των φοιτητών Νοσηλευτικής, προκειμένου να αναπτύξουν τη Διαπολιτισμική ικανότητα, δηλαδή την ικανότητα να λειτουργούν αποτελεσματικά στο πλαίσιο μιας συγκεκριμένης κουλτούρας. Γι’ αυτό, απαιτείται αναπροσαρμογή του προγράμματος σπουδών της Νοσηλευτικής Εκπαίδευσης, το οποίο θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει τις αρχές και τις θεωρίες της Διαπολιτισμικής Νοσηλευτικής.Συνεπώς, κατά τη διάρκεια των σπουδών τους, οι φοιτητές θα πρέπει να προετοιμάζονται κατάλληλα, προκειμένου να αποκτήσουν την ικανότητα να παρέχουν ολιστική φροντίδα σε άτομα διαφορετικών πολιτισμικών ομάδων. Παράλληλα, χρειάζεται να αντιληφθούν ότι είναι εξαιρετικά σημαντικό να σέβονται και να αποδέχονται τις διαφορετικές πεποιθήσεις των ατόμων από διαφορετικούς πολιτισμούς, παρόλο που μπορεί να μη συμβαδίζουν με τις δικές τους.

Γι’ αυτό το λόγο, η εθνική στρατηγική των εκπαιδευτικών προγραμμάτων σε όλες τις βαθμίδες θα πρέπει να στηρίζεται στις βασικές αρχές που διέπουν την πολυπολιτισμική κοινωνία, οι οποίες είναι:

1. Η ελευθερία και η ισότητα, που επιτρέπουν τη διαφορετικότητα

2.Το πολιτισμικό δικαίωμα της έκφρασης αξιών και πεποιθήσεων

3. Η παραγωγική διαφορετικότητα για το κοινό όφελος

4.Η κοινωνική δικαιοσύνη, η οποία συνίσταται στην ίση μεταχείριση των διαφόρων πολιτισμικών ομάδων, καθώς και στην ίση παροχή ευκαιριών χωρίς φυλετικές, πολιτισμικές, θρησκευτικές, και γλωσσικές διακρίσεις

5.Επιπλέον, η Νοσηλευτική εκπαίδευση πρέπει να έχει ως στόχο έναν πολυπολιτισμικό προσανατολισμό, ο οποίος θα πρέπει να περιλαμβάνει:

• Την ευαισθητοποίηση των φοιτητών Νοσηλευτικής σχετικά με τις πολυπολιτισμικές έννοιες, στο πλαίσιο της Διαπολιτισμικής Φροντίδας Υγείας.

• Τη συνεχή παροχή γνώσεων σχετικά με τις πολιτισμικές διαφορές των διαφόρων πολιτισμικών ομάδων. 

• Την επίτευξη ενός επιπέδου πολιτισμικής ικανότητας στην εκπαίδευση.

• Τον προσανατολισμό σ’ ένα ανθρωπιστικό πρότυπο εκπαίδευσης, το οποίο θα δώσει όλα τα απαραίτητα εφόδια στον Νοσηλευτή.

Συνεπώς, η Νοσηλευτική Εκπαίδευση θα πρέπει να συνδέεται με την κατάργηση των διακρίσεων, την ισονομία, την αλληλοκατανόηση, την αλληλοαποδοχή, και την αλληλεγγύη.

Εξάλλου, η Νοσηλευτική είναι ελεύθερη φραγμών, εθνικότητας, φυλής, θρησκεύματος, χρώματος, ηλικίας, φύλου, πολιτικών και κοινωνικών καταστάσεων. Η Νοσηλευτική αποτελεί μία ανθρωπιστική επιστήμη και τέχνη, η οποία απευθύνεται στον άνθρωπο, την οικογένεια, το κοινωνικό σύνολο, και αφορά σε όλες τις καταστάσεις υγείας και ασθένειας. Γι’ αυτό, η διδασκαλία τού μαθήματος της Διαπολιτισμικής Νοσηλευτικής κρίνεται απαραίτητη όχι μόνο σε θεωρητικό, αλλά και σε πρακτικό επίπεδο στους φοιτητές όλων των Νοσηλευτικών σχολών.

Προτάσεις προσαρμογής της Νοσηλευτικής Εκπαίδευσης

Για την επίτευξη μίας αποτελεσματικής Νοσηλευτικής Εκπαίδευσης στην Ελληνική πραγματικότητα, στο πλαίσιο της πολυπολιτισμικής κοινωνίας, έχουν τεθεί οι ακόλουθες προτάσεις:

Το μάθημα της Διαπολιτισμικής Νοσηλευτικής σε κάθε Εκπαιδευτικό Ίδρυμα θα πρέπει να είναι υποχρεωτικό και όχι κατ’ επιλογή, όπως είναι σήμερα, ενώ παράλληλα θα ήταν σκόπιμο να προστεθεί στο πρόγραμμα σπουδών και το μάθημα της Κοινωνικής Ανθρωπολογίας.

Η Νοσηλευτική εκπαίδευση θα πρέπει να παρέχεται από κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό, το οποίο θα μεταδίδει σωστά τις αρχές της Διαπολιτισμικής Νοσηλευτικής στους φοιτητές.

Επιπλέον, θεωρείται απαραίτητη η χρησιμοποίηση εκπαιδευτικού προσωπικού που να προέρχεται από διαφορετικές πολιτισμικές μειονότητες. Παράλληλα, οι φοιτητές που προέρχονται από διαφορετικό πολιτισμικό υπόβαθρο μπορούν να βοηθήσουν ουσιαστικά με τις εμπειρίες τους και να αποτελέσουν σημαντική πηγή γνώσεων για τους υπόλοιπους φοιτητές.

Κατά τη διάρκεια του προγράμματος σπουδών, θα πρέπει να παρέχεται σφαιρική ενημέρωση στους φοιτητές σχετικά με την πληθυσμιακή ανομοιομορφία της σύγχρονης κοινωνίας. Το εκπαιδευτικό προσωπικό απαιτείται να πληροφορεί τους φοιτητές σχετικά με τις κοινωνικές συνθήκες μέσα στις οποίες ζουν τα άτομα των διαφόρων πολιτισμικών ομάδων. Οι φοιτητές θα πρέπει να ενημερώνονται σχετικά με θέματα όπως η ταυτότητα των πληθυσμών αυτών, οι ασθένειες που ενδημούν στις περιοχές προέλευσής τους, οι συνθήκες διαβίωσής τους στη χώρα μας, οι οποίες πιθανώς να ευνοούν την εμφάνιση ή και τη μετάδοση διαφόρων νοσημάτων.

Επιπλέον, κατά τη διάρκεια της πρακτικής τους άσκησης, οι φοιτητές θα πρέπει να έχουν την ευκαιρία να παρέχουν φροντίδα σε ομάδες ατόμων διαφορετικής εθνικότητας, πολιτισμικής προέλευσης, και οικονομικού επιπέδου. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με την τοποθέτησή τους σε χώρους κλινικής άσκησης όπως είναι τα Κέντρα Υγείας, τα οποία βρίσκονται κυρίως σε περιοχές όπου κατοικούν άτομα διαφορετικού πολιτισμικού υποβάθρου.

Επίσης, θεωρείται απαραίτητη η εφαρμογή διαφόρων προγραμμάτων Διαπολιτισμικής Νοσηλευτικής για τους φοιτητές και τους αποφοίτους Νοσηλευτές, σε συνεργασία με τα τμήματα Ανθρωπολογίας, Κοινωνιολογίας, και Εθνικών σπουδών.

Παράλληλα, χρειάζεται μεγαλύτερη υποστήριξη των προγραμμάτων ανταλλαγής φοιτητών και προσωπικού (π.χ. Erasmus, Socrates, Leonardo Da Vinci). Με τον τρόπο αυτό, δίδεται η ευκαιρία τόσο στους φοιτητές όσο και στο εκπαιδευτικό προσωπικό να γνωρίσουν νέες κουλτούρες, ήθη και έθιμα και να προσαρμοστούν με μεγαλύτερη ευκολία στην ελληνική πολυπολιτισμική πραγματικότητα.

Επιπλέον, η Νοσηλευτική εκπαίδευση θα πρέπει να δώσει μεγάλη σημασία στη διεξαγωγή ερευνητικών μελετών σχετικά με τη διαφορετικότητα των διαφόρων πολιτισμικών ομάδων5. Ακόμη, θεωρείται σκόπιμη η υιοθέτηση νέων μεθόδων διδασκαλίας από τους εκπαιδευτικούς, όπως η εκμάθηση μέσω της χρήσης σεναρίων υγείας και αντανάκλασης.  Εκτός αυτού, απαιτείται η οργάνωση εκπαιδευτικών μαθημάτων, σεμιναρίων, και συζητήσεων για τους φοιτητές και τους εργαζόμενους Νοσηλευτές, με σκοπό την απόκτηση θεωρητικών γνώσεων σχετικά με την παροχή ολιστικής φροντίδας σε άτομα διαφορετικής πολιτισμικής προέλευσης.

Αξίζει να τονιστεί η αναγκαιότητα παροχής συνεχιζόμενης Νοσηλευτικής Εκπαίδευσης στους αποφοίτους Νοσηλευτές, με σκοπό την κάλυψη των εκπαιδευτικών αναγκών τους σχετικά με θέματα Διαπολιτισμικής Νοσηλευτικής.

Τέλος, κρίνεται σκόπιμος ο εμπλουτισμός των βιβλιοθηκών όλων των νοσηλευτικών σχολών καθώς και των διαφόρων νοσοκομείων, με περιοδικά και βιβλία Διαπολιτισμικής Νοσηλευτικής.

Η σημασία της διαπολιτισμικής προσέγγισης του θρήνου για τη Νοσηλευτική

 

Η παροχή ολιστικής και εξατομικευμένης φροντίδας στους ασθενείς αποτελεί μεγάλη πρόκληση για τους νοσηλευτές και γενικότερα για τους επαγγελματίες υγείας, ιδιαίτερα σε κοινωνίες που η σύνθεση του πληθυσμού διαφοροποιείται σε πολιτισμικό, γλωσσικό, θρησκευτικό και εθνικό επίπεδο. Το φαινόμενο αυτό έχει μεγάλη σημασία για τους τομείς της νοσηλευτικής εκπαίδευσης, πολιτικής και έρευνας ώστε να είναι σε θέση οι νοσηλευτές να ασκούν τα καθήκοντά τους σε πολυπολιτισμικά περιβάλλοντα και να ικανοποιούν τις ανάγκες των ασθενών από διαφορετικές κουλτούρες.
Η ανάγκη για διαπολιτισμική νοσηλευτική θα συνεχίσει να είναι μια σημαντική πτυχή στην παροχή φροντίδας υγείας. Οι νοσηλευτές πρέπει να αποκτήσουν τις απαραίτητες γνώσεις και δεξιότητες ώστε να αναγνωρίζουν και να εκτιμούν τις διαπολιτισμικές διαφορές σχετικά με τις αξίες, τις πεποιθήσεις, τα έθιμα και τις τελετουργίες κάθε πολιτισμικής ομάδας. Η γνώση των τελετών και των τελετουργιών που έχουν τις ρίζες τους στην πολιτισμική κληρονομιά κάθε λαού προκειμένου να τιμήσει και να πενθήσει τους νεκρούς του και διευκολύνουν τη διαδικασία έκφρασης των συναισθημάτων του θρήνου και επούλωσης θα προωθήσει τη σχέση εμπιστοσύνης ανάμεσα στους ασθενείς, τις οικογένειές τους και τους επαγγελματίες υγείας, θα ευαισθητοποιήσει τους επαγγελματίες υγείας, θα προάγει την ενσυναίσθηση και θα βελτιώσει την ποιότητα παροχής υπηρεσιών καθώς και την αποτελεσματικότητά τους. Όταν ένα άτομο έχει την ανάγκη να επικοινωνήσει με έναν επαγγελματία για θέματα υγείας, είναι φυσικό να απευθύνεται σε επαγγελματίες με τους οποίους μοιράζεται κοινή κουλτούρα, γλώσσα και ιστορία προκειμένου να αναπτυχθεί σχέση εμπιστοσύνης και ασφάλειας και να έχει καλύτερη επικοινωνία, μεγαλύτερη κατανόηση και υποστήριξη. Οι νοσηλευτές μπορούν να βοηθήσουν τα άτομα να «ζήσουν καλά», να «πεθάνουν καλά», να «θρηνήσουν καλά και να προσαρμοστούν στην απώλεια» μόνο αν γνωρίζουν τις πολιτισμικές τους ιδιαιτερότητες και το ρόλο που παίζει η κουλτούρα στην πορεία του κάθε ανθρώπου.

Ένα αναθεωρημένο μοντέλο διεργασίας του θρήνου με διαπολιτισμική εφαρμογή

 

Προσανατολισμός προς την απώλεια - προς την αποκατάσταση.
Με βάση αυτή την αντίληψη, τα άτομα που πενθούν αντιμετωπίζουν δύο διαφορετικούς τύπους στρεσογόνων παραγόντων: τον προσανατολισμό προς την απώλεια και τον προσανατολισμό προς την αποκατάσταση. Ο προσανατολισμός στην απώλεια ορίζεται ως η διάσταση εκείνη, η οποία επιτρέπει στο άτομο που πενθεί να επικεντρώνεται στην απώλεια, να ασχολείται και να επεξεργάζεται πτυχές της εμπειρίας του θανάτου με αδιάκοπη αναφορά στον νεκρό και νοσταλγία, αναβίωση αναμνήσεων και κλάμα για το θάνατο του αγαπημένου προσώπου.

Ο προσανατολισμός προς την αποκατάσταση φέρνει στην επιφάνεια την ανάγκη να συγκεντρώνει το άτομο που πενθεί την προσοχή του και σε άλλες διαστάσεις του πένθους: όταν πεθάνει κάποιος, δε φτάνει μόνο να τον θρηνήσουμε, χρειάζεται και να προσαρμοστούμε σε άλλες βασικές αλλαγές που συμβαίνουν ταυτόχρονα, όπως π.χ η χηρεία που δημιουργεί νέους ρόλους και νέα πρότυπα κοινωνικής συμπεριφοράς, που μπορεί να προκαλούν πρόσθετο άγχος και αναστάτωση. Και πάλι, στο σημείο αυτό οι πολιτισμικές διαφορές επηρεάζουν το βαθμό αποκατάστασης στην πραγματικότητα που επιφέρει μια βαριά απώλεια. Οι γυναίκες στις φυλές Ubena της Αφρικής, όπου οι χήρες εφοδιάζονται με νέους συντρόφους μετά το θάνατο των συζύγων τους, έχουν πολύ λιγότερη ανάγκη ανάπτυξης νέας ταυτότητας από τις γυναίκες σε μια κοινωνία που υιοθετεί σαν πρότυπο το ρόλο της ισόβιας χήρας, όπως γινόταν π.χ.στη βικτωριακή Αγγλία. 

Προσέγγιση - Αποφυγή
Μερικές πολιτισμικές ομάδες βρίσκουν τρόπο να αντιμετωπίσουν την εμπειρία της απώλειας που βιώνουν, ενώ άλλες τείνουν να αποφεύγουν τις αναμνήσεις, προσπαθούν να αποσπάσουν το μυαλό τους από το πόνο τους και θέλουν να ασχολούνται με διάφορα άλλα. Κεντρικό σημείο είναι η συνεχής διακύμανση ανάμεσα στην προσέγγιση και στην αποφυγή του θρήνου, που καθορίζεται σημαντικά από τα πολιτισμικά πρότυπα της δικής τους κοινωνίας.

Αξιολόγηση της επεξεργασίας του θρήνου
Για να επιτευχθεί μια ισορροπία ανάμεσα στην προσαρμογή από τη μια και την αποφυγή του θρήνου από την άλλη και να αξιολογηθεί η επεξεργασία του θρήνου πρέπει να προσδιορισθούν τα νοήματα που δίνει ο κάθε πολιτισμός στις εμπειρίες της απώλειας και του θανάτου που μπορεί να είναι διαφορετικά όπως αποδεικνύεται μέσα από την αναφορά που έγινε στους διάφορους πολιτισμούς.